Frigya Keşif Gezisi 1 - Eskişehir: Yazılıkaya - Kümbet - Çukurca


Herkese merhaba.. Bu yazımızda 3000 yıl önceye kadar uzanan Frig uygarlığının günümüzde bıraktığı en önemli izlerin keşfine çıkacağız. Frigya'nın en önemli bölgesi olan Frig Vadisi civarını gezerek tarihte harika bir yolculuk yapacağız...

Kimdir Bu Frigler?

Anadolu tarihinde yaşayan en farklı medeniyetlerden biri olarak bilinen Frigler, tarih sahnesinde M.Ö. 750 yıllarında görülmeye başlarlar. Hitit İmparatorluğunun yıkılmasının ardından boylar biçiminde yaşamlarını sürdürmüşler ve yıllar sonra geniş topraklarda egemenlik kurarak siyasi varlıklarını M.Ö. 1200'lü yıllarda gerçekleştirmişlerdir.  

Günümüzde Eskişehir, Afyon ve Kütahya bölgelerinde yaşamış ve tarihe önemli izler bırakmışlardır. Aynı topraklarda yaşayan Yunan halkı üzerinde büyük etkileri olmuştur. Bu etkileşim sonucunda Frig kültürü Roma ve Yunan kültürü içerisinde barınabilmiştir. 

Friglerin ilk kralı Gordious'tur ve bu yüzden başkentlerine "Gordion" adı verilmiştir. Gordion Antik Kenti günümüzde Ankara sınırları içerisinde yer almaktadır. 

Tarih sayfalarında sıkça adı geçen "Midas" ise yine bir Frig kralıdır. Midas ile en güçlü dönemlerini yaşayan Frigler, Roma dönemine dek Anadolu'da varlıklarını sürdürmüşlerdir...

***

Bugün sizlerle Frig uygarlığının Eskişehir sınırları içerisinde yer alan kısımlarını ve Friglerin dini merkezi haline gelen Midas Antik Kentini inceleyeceğiz. Bu keyifli keşif gezisine Eskişehir'den yola çıkarak başlayacağız. Böylece Eskişehir Gezilecek Yerler listenize tarihi bir rota ekleyebilirsiniz. 

İlk durağımız Kümbet köyü...




Kümbet (Kümbet Köyü)

Kümbet köyü Eskişehir-Afyon yolu üzerinden 2 km içeride bulunuyor. Köyün en yüksek tepesinde bulunan Kümbet eseri aynı zamanda köye de adını vermiş.

Sekizgen şekilde yapılmış bu yapı ünlü Selçuklu kumandanı Seyyid Battal Gazi'nin (Seyit Gazi) bir subayının yattığı türbe olarak kullanılıyor. Kümbet'in bahçesinde ise Seyyid Battal Gazi'nin askerlerinin yattığı Selçuklu mezarları mevcut.


Maalesef ki Kümbet çevresinde bilgi verici bir levha bulunmadığından burası sahipsiz kalmış. Bu bilgileri oradan geçen bir amcamızdan tesadüfen alıyoruz.


Kümbet'in hemen arkasında bir Frig yapısı olan Aslanlı Mabet'i de ziyaret edebilirsiniz.

Aslanlı Mabet (Solon'un Mezarı)

Üzerindeki aslan resimlerinden dolayı halk arasında Aslanlı Mabet olarak bilinen bu yapı kitabesinde yazan "Solon" isminden dolayı "Solon'un Mezarı" olarak biliniyor.


Yapının iç kısmında kayaya oyularak yapılan mezarın frig uygarlığına ait olduğu biliniyor. Maalesef ki burası da sahipsiz ve korumasız durumda olduğu için ziyaretçilerin merhametine bırakılmış.


Aslanlı Mabet'in karşısında yine frig döneminden kalan bir kilise bulunuyor. Burayı da ziyaret edebilir fotoğraflar çekilebilirsiniz. Köye hakim bir tepede bulunduğu için güzel manzara fotoğrafları alınabilir.


Kümbet köyünde ziyaretlerimizi tamamlamamızın ardından 16 km ilerideki Yazılıkaya Köyü'ne doğru hareket ediyoruz. Yol güzergahı üzerinde Oynaş ve Yapıldak köylerinden geçeceksiniz.

Yazılıkaya 

Yazılıkaya Köyü'ne geldiğinizde sizleri Yazılıkaya levhaları yönlendirecek. Köy girişinde tur otobüsleri ve büyük araçlar için bir otopark mevcut.


Kendi şahsi araçlarıyla gelenler için biraz daha ileride  Yazılıkaya Kültür Merkezi'nin (Yazılıkaya'nın alt tarafında) otoparkı var. Oraya kadar aracınızla gidebilir ve aracınızı oraya park edebilirsiniz.. İlk otoparka park etmeniz durumunda Yazılıkaya'ya kadar yaklaşık 350 metre yürümeniz gerekecek.

***

Ufak bir yürüyüşün ardından Yazılıkaya'ya ulaşıyoruz. Tüf kayalardan oluşan Yazılıkaya platosu üzerine kayaları oyarak yapılan bu eser 17x16,5 metre boyutlarında Frig kaya anıtlarının en görkemlisidir. Bu yüzden Frigya'nın sembolü haline gelmiştir.


Yazılıkaya üzerinde "Midai (Midas)" ibaresi bulunduğu için burası aynı zamanda "Midas Anıtı" olarak da bilinir. Fakat halk arasında "Yazılıkaya" ismi kullanılmaktadır. Aynı zamanda bu görkemli yapıt günümüzde bulunduğu köye de adını vermiştir.

Yazının en başında da belirttiğim gibi Friglerin en güçlü dönemini yaşatan kral Midas burada kendi şehrini kurmuş ve "Midas" şehri Friglerin dini ibadet merkezi haline gelmiştir. Frig vadisi içerisinde çok sayıda kaya içlerine oyma kiliseler görmeniz mümkündür.

***

Yazılıkaya ilk olarak 1800 yılında İngiliz subayı William Martin LEAKE ve arkadaşları tarafından keşfedilmiş. 1937-1939 yılları arasında da İstanbul Fransız Arkeoloji Enstitüsü Müdürü Sanat Tarihçi Albert Gabriel, Hollandalı Arkeolog C.H. Emille Haspels ile birlikte kazı çalışmalarına başlanmış ve Midas şehrinin kayalara oyulmuş bir çok eseri ortaya çıkarılmıştır.

***

Yazılıkaya platosunda kısa bir yürüyüş yaptığınızda Midas kentine ait birkaç eser daha görmeniz mümkün.

Kırkgöz Kayalıkları

Kırkgöz Kayalıkları Yazılıkaya'nın hemen karşısında bulunan anıtsal bir yerleşim merkezidir. Helenistik, Roma ve Bizans döneminde kullanılmıştır. Bizans döneminde mağaralar arasında merdiven ile geçişler sağlanarak çok katlı bir kaya yerleşkesi olarak kullanılmıştır.


Günümüzde içerisinde bulunan yaklaşık kırk mağaradan dolayı yerel halk tarafından "Kırkgöz Kayalıkları" olarak adlandırılmıştır.


Küçük Yazılıkaya

Platonun biraz ilerisinde bitmemiş bir yazılıkaya daha bulunuyor. Burası diğerine göre daha ufak ve yarım kaldığı için halk arasında Küçük Yazılıkaya olarak biliniyor.


Buranın bir diğer özelliği ise batı cephesine oyulmuş bir anıt olması. Bu da Friglerin son döneminde yapılmasından dolayı uygarlığın batışını simgeleyen bir anıt olup tamamlanamamış olmasıymış...

Asıl büyük olan Yazılıkaya'da doğu yönüne bakmakta.. Bu özelliği ile de Friglerin en görkemli dönemindeki doğuşunu temsil ettiği söyleniyor.

***

Yazılıkaya ve çevresinde yaptığımız gezinin ardından Frig Vadisi Gezilecek Yerler listemizin Eskişehir etabındaki son noktaya gitmeye hazırlanıyoruz. Bunun için yaklaşık 2 km ilerideki Çukurca Köyü'ne doğru yola çıkmamız gerekiyor. 

Gerdekkaya (Çukurca Köyü)

Çukurca köyüne girmeden sol tarafa doğru bir yönlendirme levhası göreceksiniz. Buradan yaklaşık 400 metre ileride Gerdekkaya karşınıza çıkacak.


Zeminden yaklaşık 3-4 metre yukarıda kalan Gerdekkaya Anıtı'na orada bulunan merdiven ile çıkmanız mümkün.


Bu görkemli yapı insanı gerçekten heyecanlandırıyor. Geç Helenistik döneme tarihlendiğini bildiğimiz yapı, Roma ve Bizans döneminde de kullanılmış. İçerisinde bulunan mezar odası da diğer yapılara göre biraz daha geniş.. Belki de birden fazla kişi için kullanılmış...


***

Gerdekkaya'nın karşı taraflarında Friglerin askeri kaleleri mevcut. Fakat buralara normal yollardan araçla ulaşabilmeniz mümkün değil. Bu yüzden ekipmanlı bir yürüyüş aktivitesiyle kalelere ulaşmanız mümkün olabilir.

Ayrıca Frigya bölgesi içerisinde "Frig Yolu" güzergahında hiking ve trekking aktiviteleri yapılmakta. Bu aktivitelere katılarak da farklı keşif tecrübeleri yaşayabilirsiniz.

***

Yazımızın Eskişehir etabını yavaş yavaş bitirirken bu bölgede beni üzen iki şey var..

Bunlardan ilki bu kadar önemli tarihi yapıların olduğu bölgenin yetkililer tarafından yeterince ilgilenilmemesi ve korunamaması...

İkincisi de bazı insanların bu yapıları korumayı bırakın zarar vermesi... Neredeyse tüm yazıtların, tüm mezarların ve tüm anıtların üzerine yazılar yazılmış, boyanmış ve çeşitli şekilde zararlar verilmiş... İnsanların bu davranışlarını anlayabilmek gerçekten mümkün değil...

Bu kişileri gittiğim tüm tarihi mekanlarda hiç bir işe yaramayacağını bile bile ifşa ediyorum.. Bu görüntü maalesef gerçekten utanç verici bir Türk hastalığı galiba...


***

Bunların yanı sıra bir de hayatını bu değerleri korumaya adamış insanlar var... Bunlardan bir tanesi de Yazılıkaya Köyünde tanıştığımız Yazılıkaya Köyü Muhtarı Veysel Gündoğdu...



Kendisi üçüncü dönem köy muhtarlığı yapmakta ve bundan önce de 30 yıldır Yazılıkaya'nın gönüllü bekçiliğini yapıyormuş. Ayrıca kendisinden önce de babası bekçilik görevinde imiş.

Veysel abimiz ve ailesine tarihimizi koruyabilmek adına hepimiz çok şey borçluyuz. Kendisine ve ailesine yıllar süren bu emekleri için tüm milletimiz adına teşekkür ediyoruz.

Ayrıca bölgeyi gezerken bana verdiği değerli bilgiler ile bu yazıya da büyük katkı sağladı.. Hepinizin adına teşekkür ediyorum.

***

Bugün Nereleri Gezdik?

Google Haritalar / Google Maps


Eskişehir'den Sevgilerle...

Frig Keşif Gezimizin "Eskişehir" etabını tamamladık. 
Gezimizin "Afyon" etabını okumak için aşağıdaki görsele tıklayabilirsiniz.




Teşekkürler
Erkut ÇELİK - Suna ÇELİK - Uğur ÇELİK
Veysel GÜNDOĞDU / Yazılıkaya Mahallesi Muhtarı - Eskişehir

Caner ÇELİK
11.07.2020

Fotoğraflar : Caner ÇELİK, Erkut ÇELİK, Uğur ÇELİK, Suna ÇELİK

Bu Yazılar da İlginizi Çekebilir
 AFYON Frig Vadisi KÜTAHYA Aizanoi Antik Kenti
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Yazı hakkındaki fikir ve görüşlerinizi yazının altına yorum yaparak paylaşırsanız çok sevinirim. Ayrıca bölgeye gezi planı yapacaklar sorularını paylaşabilirler. Elimden geldiğince yardımcı olmaktan zevk duyarım.

Gezilerim sırasında anlık paylaşımlarımı yazılardan önce İnstagram'dan yapıyorum. Dilerseniz sosyal medya hesaplarımdan paylaşımlarımı takip edebilirsiniz.

Bu yazıda  Eskişehir gezilecek yerler, Eskişehir tarihi yerler, Eskişehir gezi notları, Eskişehir gezi, Eskişehir Frig gezisi, Eskişehir frig vadisi, Esk,şehir Yazılı kaya, Eskişehir frigya gezi notları konularına yer verdik. Umarım beğenmişsinizdir.

Sosyal Medya Takip
   
Bu Yazıyı Paylaş:  Facebook Twitter Google+

0 Yorum:

Yorum Gönder

En Çok Okunanlar